RODAJ nedir?

Merhaba,

Yine bu makale de Remzi Öztürk ağabeyin klavyesinden TR geneli motosiklet üstüne bilgi ve kültür grubu olan grubumuz(linki en altta) üyelerine yazdığı yazıdan. Kalıcı olsun diye buraya da aktarmak istedim:

Otomotivle ilgili dilimize geçmiş ve Türkçe zannettiğimiz ne kadar kelime varsa Fransızca. Örneğin gidon (guidon), fren, debriyaj, far. 

Rodaj (rodage, roder fiilinden gelen = alıştırma) da öyle. 

Peki motorda neyi alıştırıyoruz? Biri birine değen hareketli metal parçaları birbirine. Metal parçalar her ne kadar bilgisayar kontrollü makinelerle üretilse bile yapılan işlem (matkapla delme, kesme) tereyağ kesmek gibi pürüzsüz değildir. Demir kesiciler adeta metali yolar. Bu işlem görmüş metal mamüllerin yüzeyi (dişli çarklar, rulmanlar) ne kadar parlak görünse de aslında özünde pürüzlüdür. Metalin metale değdiği daha doğrusu iş yapmak güç üretmek ve o gücü aktarmak için mecburen temas halde olmak zorunda. Bu sürtünmenin yıpratıcı olmaması için araya hayati bir sıvı koyuyoruz: Yağ. 

Yağ biribirine temas eden elemanlar arasında buz pateni pistine benzer bir ortam oluşturur. Patencinin ayağındaki keskin bıçağın buzun üstünde yağ gibi kaymasını sağlayan şeyin makine dünyasındaki karşılığı ince film tabaka. O da yağ sayesinde oluşuyor. Ve demir demire değmen bu yağın üzerinde kayıyor. Az önce yüzey işçiliği kaba dedik, böyle bir ortamda dönen parçalara yük bindirirsek ısınma artar. Çok ısınan yağ o meşhur kaydırıcı "film" tabakasını muhafaza edemez olur ve yarılır. Metal metale temas etmeye başlar. 

Böyle şeyler olmasın, o pürüzlü eşleşen yüzeyler kademeli olarak birbirine alışsın diye sıfır motorda ilk 1000 km de motorun çevirebileceği değer sayısının 3 te 2 sinden fazlası geçilmez. Örneğin max devri 9000 bin olan motorda alışma periyodunda müsade edilen en fazla devir 6 bindir. BMW R1200 gs gibi 7 bin devir ancak çevirebilen motorlarda da bu ilk değer 5 bin devir civarındadır. Bu süre zarfında da motoru sabir hızda kullanmayıp pistonundan dişlilere, krank ve kollarına kadar haraket eden her parçasına farklı yükler bindirmeyi tavsiye ederler. BMW el kitabında mümkünse virajlı yolları kullanın diyor hani orada mecbur gazı keser yeniden verirsin ister istemez değişken yükleme modellemesi çalışmış olursun.

Rodaj süresi/mesafesi bitiminde (1000 km) motorun içindeki yağ ve yağ filtresi hemen değiştirilmelidir. Bundan sonra artık motorun diğer devirlere de kullanıma açılmış olur. İstediğin hızda istediğin kadar sabit gazda gidebilirsin. 6 ay içinde 1000 km dolmazsa da yağı bekletmemeli 6 ayda değişmeli. 1000 km dolana kadar devir "ksıtlaması" geçerli

Rodaj sadece motorun alışması için değil, frenlerin ve lastiklerin alışması için de gereklidir. Rodaj süresinde frenleri de yavaş yavaş alıştırmalı çok ani ve sert fren yapmaktan kaçınmalıdır. Lastiklerin de her yeni takılışında 1 üzerlerinde üretimden kaynaklana koruyucu mum tabakasının bulunduğunu hatırlamalı, 150 km boyunca motoru aşırı yatırmaktan kaçınmalıdır.

Son olarak, rodaj en çok da motorcuyu motora alıştırması açısından önemlidir. Bu 1000 km motosiklet için cicim ayları gibidir. Çünkü geri kalan birlikteliğinde motosiklet bu kadar ihtimamı sevgiyi zor görecektir. 

Neden? Söylemeye dilim varmıyor ama, çünkü bineceğiz üzerine, vuracağız kırbacı.

Elektron mikroskobu altında metal kesme işleminin devasa bir metal yırtma yolma eyleminin net görülmesi. Oradaki her kırılma bir "dislokasyon"

ve bu tür bir metal işleme metal yüzeyinde ayrılmacı bir kalıntı gerilimi bırakır:

https://www.youtube.com/watch?v=aF7ltBT_atA

Bu da yüzey pürüzlülüğü ortalaması kıyaslama (RA) roughness average.

Yüzey pürüzlülüğünü yukarıdaki fotoda görülen 20 değerinin bile altına indiren yöntemler var. 1-2 seviyesine kadar iniyor. Isotropik superfinishing (ISF) yöntemi deniyor. Çok ince daneli seramik taşlarla metal sulu zımparalamaya tabi tutuluyor. Amerika'da özel atölyeler var, araç kranklarını dişlilerini bu şekilde parlatıyorlar ve ömrü standart parçanın 4 katına çıkıyor. Kranklar, şanzıman dişlileri 4 milyon km görür hale geliyor, üstelik motorun iç sürtünmesi de azaldığında daha az ısınıyor, daha az yakıt tüketiyor. Yağ değişim peryodu da uzuyor.

krank'a örnek

* ANA grubumuz:
https://t.me/TurkiyeMotorcularGrubu

* il gruplarımız (alfabetik):
https://t.me/AdanaMotorluGezi
https://t.me/AnkaraMotorluGezi
https://t.me/AntalyaMotorluGezi
https://t.me/AydinMotorluGezi
https://t.me/BursaMotorluGezi
https://t.me/EskisehirMotorluGezi
https://t.me/IstanbulMotorluGezi
https://t.me/IzmirMotorluGezi
https://t.me/KahramanmarasMotorluGezi
https://t.me/KocaeliMotorluGezi
https://t.me/KonyaMotorluGezi
https://t.me/MersinMotorluGezi
https://t.me/MuglaMotorluGezi
https://t.me/SakaryaMotorluGezi
https://t.me/ZonguldakMotorluGezi

* Bazı markalara göre gruplarımız:
Tüm Dominarlar: https://t.me/BajajDominar400UG
https://t.me/CinMaliMotorlar
https://t.me/CFMoto250NK
https://t.me/CFMotoTumModeller
https://t.me/HondaMotorTurkiye
https://t.me/KawasakiTurkiye
https://t.me/KTMTurkiye
https://t.me/MondialNevada250
https://t.me/PulsarNS200Turkiye
https://t.me/RKSmotor
https://t.me/SuzukiMotorTurkiye
https://t.me/YamahaMotorGrubu
https://t.me/YamahaMT07Tracer

* Diğer gruplarımız:
Motor alış-satış için: https://t.me/MotorAl_Sat
50cc Motorlar için: https://t.me/Turkiye50cc
Karavan ve Kampçılık: https://t.me/KaravanDunyasi
İçerik üreticilerine: https://t.me/YoutubersTR
Kendi işini kendi yapanlara: https://t.me/MakerTurkiye
3D yazıcılar üzerine: https://t.me/TwoTreesTurkiye
İlaveten ana grubun Instagram: https://instagram.com/TurkiyeMotorcularGrubu

Not: her grubun tüm sorumluluğu grup yöneticilerindedir. gruplar birbirlerini bağlamaz.